mahādevasya dakṣiṇāmūrteḥ || PS_1.9 ||

• atra mahān ity abhyadhikatve // PSBh_1.9:1
• sarvakṣetrajñānām abhyadhika utkṛṣṭo vyatiriktaś ca bhavatīty abhyadhikaḥ // PSBh_1.9:2
• ṛṣir vipraḥ adhipatiḥ // PSBh_1.9:3
• sadāśivatvam abhyadhikatvaṃ ca pravakṣyāmaḥ // PSBh_1.9:4
• atra deva iti divu krīḍāyām // PSBh_1.9:5
• krīḍādharmitvāt // PSBh_1.9:6
• agnyuṣṇatvavat // PSBh_1.9:7
• krīḍāvān eva bhagavān vidyākalāpaśusaṃjñakaṃ trividham api kāryam utpādayati anugṛhṇāti tirobhāvayati ca // PSBh_1.9:8
• uktaṃ hi / apracodyaḥ pracodyais tu kāmakārakaraḥ prabhuḥ / krīḍate bhagavān lokair bālaḥ krīḍanakair iva // PSBh_1.9:9
• devasya iti ṣaṣṭhī // PSBh_1.9:10
• svasvāmibhāvaḥ sambandhaḥ // PSBh_1.9:11
• parigrahārtham evādhikurute // PSBh_1.9:12
• atra dakṣiṇeti dikprativibhāge bhavati // PSBh_1.9:13
• ādityo diśo vibhajati // PSBh_1.9:14
• diśaś ca mūrtiṃ vibhajanti // PSBh_1.9:15
• mūrtināma yad etad devasya dakṣiṇe pārśve sthitenodaṅmukhenopānte yad rūpam upalabhyate vṛṣadhvajaśūlapāṇinandimahākālordhvaliṅgādilakṣaṇaṃ yad vā laukikāḥ pratipadyante mahādevasyāyatanam iti tatropastheyam // PSBh_1.9:16
• dakṣiṇāmūrtigrahaṇāt pūrvottarapaścimānāṃ mūrtīnāṃ pratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:17
• mūrtiniyogāc ca mūrtyabhāve niyamalopaḥ // PSBh_1.9:18
• bhaikṣyānupayogān nirghātānām uktatvāc cety arthaḥ // PSBh_1.9:19
• vidhir ity upadiṣṭānām arthānāṃ bhasmasnānopadeśād apsu snānādīnāṃ pratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:20
• bhasmaśayanopadeśād viṣayaśayanādīnāṃ pratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:21
• āyatane vasaty arthopadeśāc cheṣavasaty arthapratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:22
• hasitādyupadeśāc cheṣopahārapratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:23
• nirmālyopadeśāt pratyagrāṇāṃ mālyānāṃ pratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:24
• bhasmanirmālyaliṅgopadeśāc cheṣaliṅgapratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:25
• mahādevagrahaṇād anyadevatābhaktipratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:26
• dakṣiṇāmūrtigrahaṇāt pūrvapaścimānāṃ mūrtīnāṃ pratiṣedhaḥ // PSBh_1.9:27
• evaṃ dakṣiṇāmūrtir ity ukte asya brāhmaṇasya pūrvaprasiddhā niyamā niyamaiḥ pratiṣidhyante // PSBh_1.9:28
• kīlakapratikīlakavat purāṇodakanavodakavac ceti // PSBh_1.9:29
• atredaṃ bhasmaprakaraṇaṃ samāptam // PSBh_1.9:30
• āha niyamābhidhānād eva hi saṃśayaḥ // PSBh_1.9:31
• yatra yamās tatra niyamāḥ // PSBh_1.9:32
• mithunam evaitad yasmāt // PSBh_1.9:33
• ato na saṃśayaḥ // PSBh_1.9:34
• yamā asmin tantre ke cintyante // PSBh_1.9:35
• ucyate prasiddhā yamāḥ ahiṃsādaya iti // PSBh_1.9:36
• atra tv anyeṣām // PSBh_1.9:37
• ahiṃsā brahmacaryaṃ ca satyāsaṃvyavahārakau / asteyam iti pañcaite yamā vai saṃprakīrtitāḥ // PSBh_1.9:38
• akrodho guruśuśrūṣā śaucam āhāralāghavam / apramādaś ca pañcaite niyamāḥ saṃprakīrtitāḥ // PSBh_1.9:39
• tadvad asmākaṃ na bhavati // PSBh_1.9:40
• kasmāt // PSBh_1.9:41
• niyamanivṛttidarśanāt // PSBh_1.9:42
• asmin hi tantre kālāntaritā niyamā nivartante // PSBh_1.9:43
• katham ā dehapātād yamānāṃ na nivṛttir asti // PSBh_1.9:44
• kasmāt // PSBh_1.9:45
• hiṃsādidoṣāt // PSBh_1.9:46
• tasmād ahiṃsādyā daśa sarve te yamāḥ pratyavagantavyaḥ // PSBh_1.9:47
• āha yady evaṃ nigamanivṛttau bhraṣṭaniyamasya patanaprasaṅgaḥ // PSBh_1.9:48
• ucyate avasitaprayojanatvān na patanaprasaṅgaḥ // PSBh_1.9:49
• kiṃ ca yamānāṃ prādhānyāt // PSBh_1.9:50
• uktaṃ hi patati niyamavān yameṣv asakto na tu yamavān niyamālaso ’vasīdet // PSBh_1.9:51
• iti yamaniyamau samīkṣya buddhyā yamabahuleṣv atisaṃdadhīta buddhim // PSBh_1.9:52
• tasmān na patanaprasaṅgaḥ // PSBh_1.9:53
• ataḥ prasiddhā yamā ahiṃsādayaḥ // PSBh_1.9:54
• āha kiṃ prasiddhā iti kṛtvā gṛhyante āhosvic chakyam eteṣāṃ yamānāṃ sarvajñoktaśāstrataḥ sadbhāvo vaktum // PSBh_1.9:55
• ucyate yady anyatra prasiddhā iti kva // PSBh_1.9:56
• tatra cintyate // PSBh_1.9:57
• kasmāt // PSBh_1.9:58
• kṛtopadeśāt // PSBh_1.9:59
• yasmāduktaṃ sūtrataḥkṛtam ityatra // PSBh_1.9:60
• kṛtāpratiṣedhā kṛtsnā hiṃsā tantre pratiṣiddhā draṣṭavyetyarthaḥ // PSBh_1.9:61
• sā ca hiṃsā trividhā bhavati // PSBh_1.9:62
• duḥkhotpādanam aṇḍabhedaḥ prāṇanirmocanamiti // PSBh_1.9:63
• tatra duḥkhotpādanaṃ nāma krośanatarjanatāḍananirbhartsanādibahubhedo’pi caturvidhasyāpi bhūtagrāmasya manovākkāyakarmabhir abhidroho na kartavyaḥ // PSBh_1.9:64
• evam ahiṃsā bhavatyeteṣāṃ jantūnām // PSBh_1.9:65
• aṇḍabhedo nāma dāhatāpadhūmoparodhaparihārārtham agnikaraṇādānasampradānapratinidhānasaṃdhukṣaṇādīni na kuryāt naiva kārayet // PSBh_1.9:66
• tathā prāṇanirmocanaṃ nāma vastraśikyabhasmādhārabhaikṣyabhājanādīni muhurmuhur vivecayitavyāni // PSBh_1.9:67
• kasmāt // PSBh_1.9:68
• prāṇino hi sūkṣmacāriṇaḥ kṣiprameva vilayaṃ prayānti // PSBh_1.9:69
• tasmāt sūkṣmair aṅgapavitraiḥ pakṣmacāmaratālavṛntair vastrāntarair vā muhurmuhur vigranthodakena vā // PSBh_1.9:70
• hariteṣu tṛṇeṣu na saṃsikte bhūpradeśe bhavati // PSBh_1.9:71
• vasantagrīṣmahaimāntikān aṣṭau māsān bhikṣur vicakramet // PSBh_1.9:72
• dayārthaṃ sarvabhūtānām ekatra varṣāsu vaset // PSBh_1.9:73
• varṣābhedaṃ tu yaḥ kuryād brāhmaṇo yogadīkṣitaḥ / prājāpatyena kṛcchreṇa tataḥ pāpāt pramucyate // PSBh_1.9:74
• śārīraṃ dṛśyate yatra bhayaṃ kasyāṃcid āpadi / durdine rāṣṭrabhaṅge vā varṣāsvapi vyatikramet // PSBh_1.9:75
• nāsūryaṃ ca vrajenmārgaṃ nādṛṣṭāṃ bhūmim ākramet / paripūnābhiradbhiśca nityaṃ kuryāt prayojanam // PSBh_1.9:76
• saṃvatsarakṛtaṃ pāpaṃ matsyabandhasya yad bhavet / ekāhāt tadavāpnoti apūtajalasaṃgrahī // PSBh_1.9:77
• dṛṣṭipūtaṃ nyaset pādaṃ vastrapūtaṃ jalaṃ pibet / satyapūtāṃ vaded vācaṃ manaḥpūtaṃ samācaret // PSBh_1.9:78
• hiṃsakāstu nivartante brahmatvamapi ye gatāḥ / tasmādapūtamudakaṃ nopayuñjīta yogavit // PSBh_1.9:79
• atha naṣṭe pavitre ca gṛhṇīyāt triṣu vai sakṛt / nadīprasravaṇe caiva gṛhastheṣu ca sādhuṣu // PSBh_1.9:80
• kāṇḍāni yāni gṛhyante kandāścaiva prarohiṇaḥ / bījāni caiva pakvāni sarvāṇyetāni varjayet // PSBh_1.9:81
• yadā na kuryād drohaṃ ca sarvabhūteṣu dāruṇam / karmaṇā manasā vācā brahma saṃpadyate tadā // PSBh_1.9:82
• yo na hiṃsati bhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca / ātmānamiva sarvāṇi so ’mṛtatvāya kalpate // PSBh_1.9:83
• na yajñadānairna tapo’gnihotrairna brahmacaryair na ca satyavākyaiḥ / na vedavidyādhyayanair vratairvā prāpyaṃ phalaṃ yady ahiṃsakasya // PSBh_1.9:84
• yo dadyāt kāñcanaṃ meruṃ kṛtsnāṃ caiva vasuṃdharām / samudraṃ ratnapūrṇaṃ vā na tulyaṃ syādahiṃsayā // PSBh_1.9:85
• ityevam ahiṃsā tantre siddhā // PSBh_1.9:86
• tathā brahmacaryaṃ ca tantre siddham // PSBh_1.9:87
• kasmāt // PSBh_1.9:88
• strīpratiṣedhāt indriyajayopadeśāc ca trayodaśakasya karaṇasyānutsargo brahmacaryamityuktam // PSBh_1.9:89
• viśeṣeṇa tu jihvopasthayoriti // PSBh_1.9:90
• atrāha viśeṣagrahaṇaṃ kiṃprayojanam // PSBh_1.9:91
• trayodaśakasya karaṇasyānutsargo brahmacaryamityuktvā jihvopasthayor viśeṣagrahaṇaṃ kiṃprayojanaṃ kriyate // PSBh_1.9:92
• ucyate pradhānatvāt // PSBh_1.9:93
• tanmūlatvāditarapravṛtteḥ // PSBh_1.9:94
• tanmūlā hītareṣāṃ pravṛttirbhavati // PSBh_1.9:95
• katham // PSBh_1.9:96
• jihvendriyaviṣaye upasthendriyaviṣaye vā saktaḥ trayodaśabhiḥ pravartate // PSBh_1.9:97
• ata etaduktaṃ viśeṣeṇa jihvopasthayoriti // PSBh_1.9:98
• jihvopasthanimittaṃ hi patanaṃ sarvadehinām / tasmād amitravat paśyej jihvopasthaṃ hi mānavaḥ // PSBh_1.9:99
• athavā manaḥpūrvakatvāt sarvavṛttīnāṃ tannigrahāt sarvavṛttīnāṃ nigrahaḥ kṛto bhavati // PSBh_1.9:100
• uktaṃ hi / mano hi mūlaṃ sarveṣāmindriyāṇāṃ pravartane / śubhāśubhāsvavasthāsu tac ca me suvyavasthitam // PSBh_1.9:101
• punarapyuktam / indriyaiḥ prasṛtair duḥkhamindriyair nibhṛtaiḥ sukham / tasmād indriyarūpebhyo yac chedātmānamātmanā // PSBh_1.9:102
• indriyāṇi hi tat sarvaṃ yat svarganarakāv ubhau / nigṛhītavisṛṣṭāni svargāya narakāya ca // PSBh_1.9:103
• ato janma ato duḥkhamato mṛtyubhayaṃ tathā / indriyāṇāṃ prasaṅgād vai tasmādetān jayāmahe // PSBh_1.9:104
• indriyāṇāṃ prasaṅgena doṣam ṛcchatyasaṃśayam / saṃniyamya tu tānyeva tataḥ siddhiṃ niyacchati // PSBh_1.9:105
• rajjureṣā nibandhāya yā strīṣu ramate matiḥ / chittvaināṃ kṛtino yānti naināṃ tyajati duṣkṛtī // PSBh_1.9:106
• strīhetornirgamo grāmāt strīkṛte krayavikrayaḥ / striyo mūlamanarthānāṃ naināṃ prājñaḥ pariṣvajet // PSBh_1.9:107
• viṣamagnirasirbāṇaḥ sphuṭaṃ kṛtvā vibhīṣikā / māyā rūpavatī hy eṣā yāṃ striyaṃ manyate janaḥ // PSBh_1.9:108
• amedhyapūrṇe kṛmijantusaṃkule svabhāvadurgandha aśauca adhruve / kaḍebare mūtrapurīṣabhājane ramanti mūrkhā na ramanti paṇḍitāḥ // PSBh_1.9:109
• mādyatīti striyaṃ dṛṣṭvā surāṃ pītvā na mādyati / tasmād dṛṣṭimadāṃ nārīṃ dūrataḥ parivarjayet // PSBh_1.9:110
• adhomukhenādaṃṣṭreṇa jaghanāntaracāriṇā / sarvaśāstrācikitsyena jagad daṣṭaṃ bhagāhinā // PSBh_1.9:111
• lomaśena kurūpeṇa durgandhena kucarmaṇā / hariṇīpadamātreṇa sarvam andhīkṛtaṃ jagat // PSBh_1.9:112
• dīptāṅgārasamā nārī ghṛtakumbhasamaḥ pumān / ye prasaktā vilīnāste ye sthitāste divaṃ gatāḥ // PSBh_1.9:113
• yathāgniredhaḥsaṃvṛddho mahājyotiḥ prakāśate / tathendriyanirodhena svātmajyotiḥ prakāśate // PSBh_1.9:114
• brahmacarye sthitaṃ dhairyaṃ brahmacarye sthitaṃ tapaḥ / ye sthitā brahmacaryeṇa brāhmaṇā divi te sthitāḥ // PSBh_1.9:115
• kṣīraṃ pibanti madhu te pibanti somaṃ pibantyamṛtena sārdham / mṛtyoḥ purastādamarā bhavanti ye brāhmaṇā brahmacaryaṃ caranti // PSBh_1.9:116
• ityevaṃ brahmacaryaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:117
• tathā satyaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:118
• tac ca dvividham // PSBh_1.9:119
• tadyathā paridṛṣṭārthabhūtārthaṃ vacanaṃ vāksatyaṃ ceti // PSBh_1.9:120
• tatra paridṛṣṭārthabhūtārthaṃ vacanaṃ satyaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:121
• kasmāt // PSBh_1.9:122
• vyākhyānopadeśāt vidvadupadeśāc ca // PSBh_1.9:123
• tathā vāksatyamapi tantre siddham // PSBh_1.9:124
• kasmāt // PSBh_1.9:125
• vāgviśuddhyupadeśāt // PSBh_1.9:126
• iha svaśāstroktaṃ bhāṣato’nṛtamapi satyamāpadyate // PSBh_1.9:127
• kasmāt // PSBh_1.9:128
• śuddhivṛddhikaratvāt // PSBh_1.9:129
• yasmādāha / svargamanṛtena gacchati dayārthamuktena sarvabhūtānām / satyenāpi na gacchati satāṃ vināśārthamuktena // PSBh_1.9:130
• punastvāha / gobrāhmaṇārthe ’vacanaṃ himasti na strīṣu rājan na vivāhakāle / prāṇātyaye sarvadhanāpahāre pañcānṛtānyāhurapātakāni // PSBh_1.9:131
• satyaṃ brūyāt priyaṃ brūyān na brūyāt satyamapriyam / priyaṃ ca nānṛtaṃ brūyādeṣa dharmaḥ sanātanaḥ // PSBh_1.9:132
• yathā hi teṣāmeva bhūtānāṃ hitamanṛtamapi satyamāpadyate evamihāpyasmākaṃ svaśāstroktaṃ bhāṣatāmanṛtamapi satyamāpadyate // PSBh_1.9:133
• kasmāt // PSBh_1.9:134
• vidhivihitatvāt // PSBh_1.9:135
• ityetadapi tatra siddham // PSBh_1.9:136
• tathā asaṃvyavahārastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:137
• kasmāt // PSBh_1.9:138
• avyaktapretonmattamūḍhopadeśāt // PSBh_1.9:139
• neha loke avyaktapretonmattamūḍhāḥ saṃvyavahāraṃ kurvanti yasmād ato’trāsaṃvyavahārastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:140
• saṃvyavahāraśca punardvividhaḥ // PSBh_1.9:141
• tadyathā krayāvakrayasaṃvyavahārā rājakulasaṃvyavahāraśceti // PSBh_1.9:142
• ata ekatareṇāpyatrādhikṛtasyātmapīḍā parapīḍā cāvarjanīye bhavataḥ // PSBh_1.9:143
• tatra yadyātmānaṃ pīḍayati tenehaiva loke duḥkhī bhavati // PSBh_1.9:144
• syāt paraṃ pīḍayati tatrāpyasyādharmo duḥkhādiphalaḥ pracīyate // PSBh_1.9:145
• tenāmuṣmin loke tīvraṃ duḥkhamanubhavati // PSBh_1.9:146
• tasmādubhayathāpi saṃvyavahāro varjanīyaḥ // PSBh_1.9:147
• bhavati hy api / yaśca pāpaṃ prakurute yaśca pāpaṃ praśaṃsati / sahāyaścopabhoktā ca sarve te samakarmiṇaḥ // PSBh_1.9:148
• uktaṃ hi / vikraye tu mahān doṣo vikrayāt patate yataḥ / eṣa eva kraye doṣastasmāt taṃ parivarjayet // PSBh_1.9:149
• pracchannaṃ kurute pāpaṃ na me jānāti kaścana / mucyate janavādebhyastasmāt pāpān na mucyate // PSBh_1.9:150
• punarapyuktam / ādityacandrāv anilo’nalaśca dyaur bhūmir āpo hṛdayaṃ yamaśca / ahaśca rātriśca ubhe ca saṃdhye dharmo hi jānāti narasya vṛttam // PSBh_1.9:151
• nārambhaśīlo na ca dambhaśīlaḥ śāstropadiṣṭāni karotyadīnaḥ / yameṣu yukto niyameṣu caiva munir bhavaty eṣv ajaro’maraśca // PSBh_1.9:152
• tathā asteyaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:153
• kasmāt // PSBh_1.9:154
• avāsopadeśāt anutsṛṣṭānnapratiṣedhāc ca // PSBh_1.9:155
• iha vidyamānasyāpyekasya vāsaso malavad avasthitasyāvāsopadeśāt parigrahaparityāga upadiśyate // PSBh_1.9:156
• kiṃcānyadapi // PSBh_1.9:157
• parityaktānām annapānādīnāmupayogo dṛṣṭo yasmāt // PSBh_1.9:158
• ato’trāsteyaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:159
• steyaṃ ca punaḥ ṣaḍvidham // PSBh_1.9:160
• tatra adattādānam anatisṛṣṭagrahaṇam anabhimatagrahaṇam anadhikārapratigrahaḥ anupālambhaḥ aniveditopayogaśceti // PSBh_1.9:161
• adattasya grahaṇamadattādānam // PSBh_1.9:162
• anatisṛṣṭagrahaṇaṃ nāma bālonmattapramattavṛddhadurbalānāṃ vittāpaharaṇam // PSBh_1.9:163
• anabhimatagrahaṇaṃ nāma kīṭabhramarapakṣipataṃgādīnām anabhipretadravyāpaharaṇam // PSBh_1.9:164
• anadhikārapratigraho nāma iha śāstre anabhyanujñātānām arthānāṃ gobhūhiraṇyadvipadacatuṣpadādīnāṃ grahaṇam // PSBh_1.9:165
• anupālambho nāma kuhakakalkanaḍambhavismāpanavardhāpanādibhir upāyaiḥ parebhyo hiraṇyāc chādanopayogaḥ // PSBh_1.9:166
• aniveditopayogo nāma bhakṣyabhojyalehyapeyacoṣyādīnām anyatamaṃ yatkiṃcid gurave ’niveditam upayuṅkte sa ucyate aniveditopayoga iti // PSBh_1.9:167
• evaṃ ṣaḍvidhaṃ steyam // PSBh_1.9:168
• asya ṣaḍvidhasyāpi steyasya parivarjanam asteyamāhurācāryāḥ // PSBh_1.9:169
• bhavati hy api / yadetad dhanamityāhuḥ prāṇā hy ete bahiścarāḥ / sa tasya harate prāṇān yo yasya harate dhanam // PSBh_1.9:170
• uktaṃ hi / sarvasvaparimoṣṭā ca jīvitāntakaraśca yaḥ / dvāv etau samakarmāṇau tasmāt steyaṃ vivarjayet // PSBh_1.9:171
• na stenasya paro loko nāyaṃ loko durātmanaḥ / śaṅkitaḥ sarvabhūtānāṃ drohātmā pāpa eva saḥ // PSBh_1.9:172
• mṛdamāpastathā yānaṃ pattraṃ puṣpaṃ phalānyapi / asaṃvṛtāni gṛhṇīyāt pavitrārthīha kāryavān // PSBh_1.9:173
• nadyaśca vāpyaḥ kūpāśca taṭākāni sarāṃsi ca / asaṃvṛtāni gṛhṇīyāt prājāpatyena karmaṇā // PSBh_1.9:174
• ity evamasteyaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:175
• akrodhastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:176
• kasmāt // PSBh_1.9:177
• śūdrapratiṣedhāt atitāpopadeśāc ca // PSBh_1.9:178
• ihādhyātmikādhibhautikādhidaivikānāṃ sarvadvaṃdvānāṃ manasi śarīre ca upanipatitānāṃ sahiṣṇutvam apratīkāraśceti yasmāt kṛto ’trākrodhas tantre siddhaḥ // PSBh_1.9:179
• krodhaśca punaścaturvidhaḥ // PSBh_1.9:180
• tadyathā bhāvalakṣaṇaḥ karmalakṣaṇaḥ vaikalyakaraḥ udvegakaraśceti // PSBh_1.9:181
• tatra bhāvalakṣaṇo nāma saḥ yatrāsūyādveṣamadamānamātsaryādayo bhāvāḥ pravartante // PSBh_1.9:182
• karmalakṣaṇo nāma yatra kalahavairasaṃpraharaṇādyā bhāvāḥ pravartante // PSBh_1.9:183
• vaikalyakaro nāma yatra pāṇipādanāsākṣyaṅgulipraharaṇādayo bhāvāḥ pravartante // PSBh_1.9:184
• udvegakaro nāma yatra svātmānaṃ parātmānaṃ vā prāṇair viyojayati // PSBh_1.9:185
• ityevaṃ caturvidhaḥ krodhaḥ // PSBh_1.9:186
• asya caturvidhasyāpi krodhasya parivarjanam akrodhamāhurācāryāḥ // PSBh_1.9:187
• tasmād deśajātikulakarmasambandhanindāyāṃ karaṇakriyāyāṃ kāryanindāyām āhāranindāyāṃ vādhikṛtena krodho na kartavyaḥ // PSBh_1.9:188
• tatra deśanindā tāvad bhavati // PSBh_1.9:189
• tadyathā yatra bhavān jātastatra deśe brāhmaṇā eva na santīti yadi kaścidadhikṣepaṃ kuryāt tatra krodho na kartavyaḥ // PSBh_1.9:190
• tatraitat syād evamabhihite tīvraduḥkhaṃ mānasamabhivyajyate // PSBh_1.9:191
• kathamatra krodho na bhaviṣyatīti // PSBh_1.9:192
• ucyate na bhaviṣyati // PSBh_1.9:193
• kasmāt // PSBh_1.9:194
• parisaṃkhyānasāmarthyāt // PSBh_1.9:195
• iha manuṣyaloke deśo’yaṃ nāma mātāpitṛhetukaḥ aupacayikaḥ kāryapiṇḍaḥ śarīrākhyaḥ // PSBh_1.9:196
• sa tasmād bhavaḥ // PSBh_1.9:197
• kṣetrajñastu cetanaḥ sarvagataḥ śuciḥ // PSBh_1.9:198
• asya cāsmākaṃ cāntaramaviditam // PSBh_1.9:199
• aparidṛṣṭārthe bhavānetad vā brūyāt // PSBh_1.9:200
• ataḥ krodhanimittāsaṃbhavāt parisaṃkhyānasāmarthyena krodho na kāryaḥ // PSBh_1.9:201
• evaṃ śeṣeṣvapi draṣṭavyam // PSBh_1.9:202
• bhavati hy api / śṛṅgavān nakhavān daṃṣṭrī vikṛto rudhirāśanaḥ / rākṣaso vā piśāco vā krodhiṣṇur jāyate naraḥ // PSBh_1.9:203
• punaścāha / kaṅkagṛdhrasṛgāleṣu daṃśeṣu maśakeṣu ca / pannageṣu ca jāyante narāḥ krodhaparāyaṇāḥ // PSBh_1.9:204
• vidviṣṭaḥ sarvabhūtānāṃ bahvamitro ’lpabāndhavaḥ / krūradharmā durācāraḥ krodhiṣṇur jāyate naraḥ // PSBh_1.9:205
• kruddhaḥ karoti pāpāni kruddhaḥ pāpāni bhāṣate / kruddho bhavati nirlajjastasmāt krodhaṃ vivarjayet // PSBh_1.9:206
• tathā coktam / yat krodhano japati yac ca juhoti yadvā yadvā tapastapyati yad dadāti tatsarvam / vaivasvato harati pūrtamamuṣya sarvaṃ mithyā śrutaṃ bhavati tasya śamo’pi tasya // PSBh_1.9:207
• dhanyāste puruṣavyāghrā ye buddhyā krodhamutthitam / śamayanti mahātmāno dīptamagnimivāmbhasā // PSBh_1.9:208
• yato rūpaṃ tato jñānaṃ yato jñānaṃ tatastapaḥ / yatastapastataḥ siddhiryataḥ siddhistataḥ kṣamā // PSBh_1.9:209
• kṣamā sarvaparaṃ mitraṃ krodhaḥ sarvaparo ripuḥ / kṣamāvatāmayaṃ lokaḥ paro lokaḥ kṣamāvatām // PSBh_1.9:210
• etasmāt kāraṇāt kṣantavyam ity evamakrodhastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:211
• tathā guruśuśrūṣā tantre siddhā // PSBh_1.9:212
• kasmāt // PSBh_1.9:213
• vyākhyānopadeśād vidvadupadeśāc ca // PSBh_1.9:214
• iha coktaṃ vidhiṃ vyākhyāsyāmaḥ iti // PSBh_1.9:215
• atrāṇ iti maryādāyām // PSBh_1.9:216
• ma iti pratijñāyāṃ bhavati // PSBh_1.9:217
• mayi vartate // PSBh_1.9:218
• mayi tiṣṭhatīti // PSBh_1.9:219
• yadi ceṣṭe vatsyasi yadi ceṣṭe sthāsyasi tataste vakṣyāmaḥ // PSBh_1.9:220
• tatreṣṭamityaṣṭāṅgaṃ brahmacaryaṃ maryādāmadhikurute // PSBh_1.9:221
• tadyathā utthānapratyutthānābhivādanagurukāryahitakārī anuttarottaravādī pūrvotthāyī jaghanyasaṃveśī preṣitāpreṣitasarvakāryakṛtajñaḥ sarvaniveditātmā dakṣo dākṣiṇyānuraktaḥ snānodvartanasaṃvāhanādibhiḥ kriyāviśeṣaiḥ chāyevānugato nityamidaṃ kṛtam idaṃ kariṣye kiṃ karavāṇīti bhūtvā gurave ’harahar vartitavyam // PSBh_1.9:222
• yastu vidyāṃ guroradhikṛtya bahubhyaḥ samprayacchati anenāsya vidyāyā dānena guravaḥ śuśrūṣitā bhavanti // PSBh_1.9:223
• kṣīṇe ca brahmacarye niyataṃ guruṣu yad gauravaṃ tad brahmacaryam // PSBh_1.9:224
• bhavati hy api / gururdevo guruḥ svāmī gururmātā guruḥ pitā / yasyaivaṃ niścito bhāvaḥ śreyastasya na dūrataḥ // PSBh_1.9:225
• agnisūryendutārābhiścākṣuṣo ’rthaḥ prakāśate / bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyaṃ ca guruvākyaiḥ prakāśate // PSBh_1.9:226
• deśakairgamyate’dhvānaṃ deśakairgamyate’rṇavaḥ / deśakairgamyate svargo gururmokṣasya deśakaḥ // PSBh_1.9:227
• amṛtasya pradātāraṃ yo guruṃ hy avamanyate / ṣaṣṭivarṣasahasrāṇi narakaṃ paryupāsate // PSBh_1.9:228
• guroryatra parīvādo nindā yatra pravartate / karṇau tatra pidhātavyau gantavyaṃ vā tato’nyataḥ // PSBh_1.9:229
• ācāryaṃ pūjayed yastu sarvāvasthaṃ hi nityaśaḥ / pūjitastena bhavati śivo vai nātra saṃśayaḥ // PSBh_1.9:230
• ācāryamūrtimāsthāya śivo jñānaṃ prayacchati / tasmād vai nāvamantavya ācāryaḥ śreya icchatā // PSBh_1.9:231
• granthārthaviduṣe nityaṃ yogamārgānudarśine / sarvārthenāpi kartavyaḥ paritoṣo vijānatā // PSBh_1.9:232
• ṛcaṃ vā yadi vārdharcaṃ pādaṃ vā yadi vākṣaram / sakāśād yasya gṛhṇīyān niyataṃ tatra gauravam // PSBh_1.9:233
• liṅgakartrī yathā mātā śāstrakartā yathā pitā / prabodhakṛd gurusteṣāṃ tadevāyatanaṃ mahat // PSBh_1.9:234
• ityevaṃ guruśuśrūṣā tantre siddhā // PSBh_1.9:235
• tathā śaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:236
• kasmāt // PSBh_1.9:237
• bhasmasnānopadeśāt // PSBh_1.9:238
• tac ca śaucaṃ trividham // PSBh_1.9:239
• tad yathā gātraśaucaṃ bhāvaśaucam ātmaśaucaṃ ceti // PSBh_1.9:240
• tatra bhasmasnānopadeśāt prasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucam // PSBh_1.9:241
• āha yaduktaṃ prasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucamiti etadevāyuktam // PSBh_1.9:242
• kasmāt // PSBh_1.9:243
• pūrvottaravyāghātāt // PSBh_1.9:244
• iha purastāduktaṃ prasiddhā yamā ahiṃsādayo bhavanti // PSBh_1.9:245
• yadiha bhūyo’pi aprasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucamityabhidhīyate // PSBh_1.9:246
• tasmādidaṃ pūrvottaraṃ na saṃgacchati // PSBh_1.9:247
• vyāhataṃ ca bhavati // PSBh_1.9:248
• eṣa doṣa ityataḥ pūrvottaravyāghātāt // PSBh_1.9:249
• tatra yaduktaṃ prasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucamityetadayuktam // PSBh_1.9:250
• ucyate nāyaṃ doṣaḥ // PSBh_1.9:251
• kasmāt // PSBh_1.9:252
• prasiddhidarśanāt // PSBh_1.9:253
• ihānyatrāpi prasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucamiti // PSBh_1.9:254
• evaṃ hy āha / saṃsargajāśca ye doṣā ye cānye pitṛmātṛjāḥ / annapānakṛtāścaiva saṃkarā dehamāśritāḥ / sarvāṃstān dahate bhasma asthimajjāgatānapi // PSBh_1.9:255
• punaścāha / keśakīṭopapannāni duṣṭānnāni ca yāni vai / bhasmanā spṛṣṭamātrāṇi bhojyāny āhur manīṣiṇaḥ // PSBh_1.9:256
• punarapyuktam / madyaṃ pītvā gurudārāṃśca gatvā steyaṃ kṛtvā brahmahatyāṃ ca kṛtvā / bhasmoddhvasto bhasmarāśau śayāno rudrādhyāyī mucyate pātakebhyaḥ // PSBh_1.9:257
• yaḥ snānam ācaren nityamāgneyaṃ saṃyatendriyaḥ / kulaikaviṃśamuddhṛtya sa gacchet paramāṃ gatim // PSBh_1.9:258
• evamanyatrāpi prasiddhaṃ bhasmanā gātraśaucam // PSBh_1.9:259
• tasmād yuktaṃ vaktuṃ prasiddhā yamā ahiṃsādaya iti // PSBh_1.9:260
• tathopasparśanaprāṇāyāmajapyaiḥ akaluṣamatirbhavatīti bhāvaśaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:261
• bhāvamantargataṃ duṣṭaṃ na snānamapakarṣati / bhāvaśuddhiḥ parā śuddhiḥ śeṣaṃ śṛṅgāramārjanam // PSBh_1.9:262
• mṛttikānāṃ sahasreṇa jalakumbhaśatena ca / na śudhyanti durātmānaḥ pāpopahatacetasaḥ // PSBh_1.9:263
• satyaṃ śaucaṃ tapaḥ śaucaṃ śaucamindriyanigrahaḥ / sarvabhūtadayā śaucam adbhiḥ śaucaṃ tu pañcamam // PSBh_1.9:264
• śaucameva paraṃ teṣāṃ yeṣāṃ notpadyate spṛhā / pratigrahe tathārambhe indriyāṇāṃ ca gocare // PSBh_1.9:265
• yasmādāha / sarvasvamapi yo dadyāt kaluṣeṇāntarātmanā / na tena dharmabhāg bhavati bhāva evātra kāraṇam // PSBh_1.9:266
• yathā yathā hi puruṣaḥ kalyāṇīṃ kurute matim / tathā tathāsya sidhyanti sarvārthā nātra saṃśayaḥ // PSBh_1.9:267
• ityevaṃ bhāvaśaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:268
• tathātmaśaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:269
• kasmāt // PSBh_1.9:270
• yasmād avamānaparibhavaparivādādyair apahatapāpmā bhavati ityātmaśaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:271
• yasmād anyair apyuktaṃ / kṛtsnāṃ mahīṃ paryaṭataḥ saśailavanakānanām / apamānāt paraṃ nāsti sādhanaṃ manurabravīt // PSBh_1.9:272
• ityevaṃ śaucaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:273
• tathā āhāralāghavaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:274
• kasmāt / bhaikṣotsṛṣṭayathālabdhopadeśāt // PSBh_1.9:275
• svalpamapi anupāyato’rjitamalaghu prabhūtamapi upāyato’rjitaṃ laghveva draṣṭavyam // PSBh_1.9:276
• uktaṃ hi / carenmādhukarīṃ vṛttiṃ valmīkanicayopamām / akruddhaś cāprahṛṣṭaś ca tapastaddhi sanātanam // PSBh_1.9:277
• yaścaret sarvabhojyeṣu bhaikṣyaṃ ca vyavahārataḥ / bhuñjīta pratigṛhṇīyāt praśastānāṃ svakarmasu // PSBh_1.9:278
• cāturvarṇyaṃ cared bhaikṣyaṃ patitāṃstu vivarjayet / payaścāpaśca bhaikṣyaṃ ca samametan na saṃśayaḥ // PSBh_1.9:279
• bhaikṣyaśeṣaṃ tu yo bhikṣuryadi kiṃcit samutsṛjet / grāse grāse tu kartavyāḥ prāṇāyāmāstrayastrayaḥ // PSBh_1.9:280
• saṃnidhānaṃ na kurvīta sarvāvastho’pi yogavit / saṃnidhānakṛtairdoṣairyatiḥ saṃjāyate kṛmiḥ // PSBh_1.9:281
• mādhukaram asaṃkalpaṃ prākpravṛttamayācitam / tattatkālopapannaṃ ca bhaikṣyaṃ pañcavidhaṃ smṛtam // PSBh_1.9:282
• gṛhād gṛhaṃ paryaṭaṃstu na gṛhaṃ parivarjayet / parasya vacanaṃ śrutvā duṣṭaveśma vivarjayet // PSBh_1.9:283
• aduṣṭāpatitaṃ sādhuṃ bhikṣuko yo vyatikramet / sa tasya sukṛtaṃ dattvā duṣkṛtaṃ pratipadyate // PSBh_1.9:284
• tathaiva ca gṛhasthasya nirāśo bhikṣuko vrajet / sa tasyeṣṭaṃ ca pūrtaṃ ca bhikṣurādāya gacchati // PSBh_1.9:285
• akṛte vaiśvadeve tu bhikṣuke gṛhamāgate / uddhṛtya vaiśvadevārthaṃ bhikṣukaṃ tu visarjayet // PSBh_1.9:286
• vaiśvadevakṛtān doṣān śakto bhikṣurvyapohitum / nahi bhikṣukṛtān doṣān vaiśvadevo vyapohati // PSBh_1.9:287
• daśāhaṃ dvādaśāhaṃ vā yatra bhikṣā na labhyate / tad gṛhaṃ varjayed bhikṣurūṣarāṇīva karṣakaḥ // PSBh_1.9:288
• caturakṣarasaṃyuktāṃ bhikṣāṃ tu samudāharet / eṣa pravrajināṃ dharmaḥ śeṣastu krayavikrayaḥ // PSBh_1.9:289
• na hasen na cābhiprekṣet bhikṣāmicchaṃstu bhikṣukaḥ / godohamātraṃ saṃtiṣṭhen nopatiṣṭhet kadācana // PSBh_1.9:290
• jarāmaraṇagarbhebhyo bhītasya narakādapi / bhayāt kṣapayate yasmāt tasmād bhaikṣyamiti smṛtam // PSBh_1.9:291
• dadhibhakṣāḥ payobhakṣā ye ’nye yāvakabhakṣiṇaḥ / sarve te bhaikṣyabhakṣasya kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm // PSBh_1.9:292
• taptakāñcanavarṇena gavāṃ mūtreṇa yāvakam / pibed dvādaśa varṣāṇi na tad bhaikṣyasamaṃ bhavet // PSBh_1.9:293
• māsi māsi kuśāgreṇa yaḥ pibet somamagrajaḥ / bhaikṣyaṃ cāvyavahāreṇa tulyaṃ bhavati vā na vā // PSBh_1.9:294
• bhaikṣyamannaṃ paraṃ śreyo bhaikṣyamannaṃ paraṃ śuci / bhaikṣyaṃ hi vratināṃ śreṣṭhaṃ bhaikṣyameva parā gatiḥ // PSBh_1.9:295
• yadyaj jalaṃ nirdhamaneṣv apeyaṃ nadīgataṃ tat punareva peyam / tathānnapānaṃ vidhipūrvamāgataṃ dvijātipātrāntaritaṃ na duṣyati // PSBh_1.9:296
• lavaṇamalavaṇaṃ vā snigdham asnehikaṃ vā saharasavirasaṃ vā śuṣkamannaṃ dravaṃ vā / yadi iha niravadyaṃ bhuñjate bhaikṣyamannaṃ sa khalu bhavati bhikṣurbhikṣudharmādaluptaḥ // PSBh_1.9:297
• tathotsṛṣṭaṃ yathālabdhaṃ ca tatraivāvasaraprāptatvāt pratitantrasiddhāntasiddhaṃ sūtrato ’rthanirdeśaṃ kariṣyāmaḥ // PSBh_1.9:298
• ityevamāhāralāghavaṃ tantre siddham // PSBh_1.9:299
• tathā apramādastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:300
• kasmāt // PSBh_1.9:301
• apramādopadeśāt japyopadeśāc ca // PSBh_1.9:302
• iha nityaṃ yameṣv apramattenopasthitasmṛtinā bhavitavyam // PSBh_1.9:303
• uktaṃ hi / apramādo damastyāgo brāhmaṇasya hayāḥ smṛtāḥ / śīlaraśmisamāyuktair dheyātmā mānase rathe // PSBh_1.9:304
• taṃ brahmarathamāruhya garbhajanmajarāyutān / chindan mṛtyubhayān pāśān brahmabhūto’vatiṣṭhate // PSBh_1.9:305
• ityevamapramādastantre siddhaḥ // PSBh_1.9:306
• evaṃ prasiddhā yamā ahiṃsādayaḥ // PSBh_1.9:307
• āha aviśeṣadoṣān na prasiddhā yamāḥ // PSBh_1.9:308
• ihānyeṣāmapyahiṃsādīni dharmasādhanāni // PSBh_1.9:309
• ihāpi ca śāstre tānyeva // PSBh_1.9:310
• tasmāt sādhyasādhananiṣṭhāsv apyaviśeṣaḥ // PSBh_1.9:311
• ucyate na // PSBh_1.9:312
• atiprasaṅgādanekāntāc ca // PSBh_1.9:313
• yadi dharmasādhanāstitvamātrasādharmyād ahiṃsādīnāṃ tyāgaḥ kriyate tasmāt kāryakāraṇakṣetrajñadharmādharmasukhaduḥkhasaṃsārapadārthādayo ’pi tyājyāḥ // PSBh_1.9:314
• atha naivam anekāntaḥ // PSBh_1.9:315
• kiṃca tyāge kṛtihiṃsādīnāṃ dharmasādhanatvaprasaṅgaḥ // PSBh_1.9:316
• kiṃca atidānātiyajanātitapo’tigatyanāvṛttyādibhiḥ yamaniyamagarbhatvād vidheḥ siddham // PSBh_1.9:317
• niyamaviśeṣaṇāc ca nāviśeṣaḥ // PSBh_1.9:318
• tasmād yuktamuktaṃ prasiddhā yamā ahiṃsādaya iti // PSBh_1.9:319
• ata etaduktaṃmahādevasya dakṣiṇāmūrteḥ iti // PSBh_1.9:320
• atredaṃ yamaprakaraṇaṃ samāptam // PSBh_1.9:321
• āha tasminn āyatane prativasataḥ kā mātrā // PSBh_1.9:322
• sā vācyā gṛhasthādivat // PSBh_1.9:323
• taducyate na // PSBh_1.9:324
• yasmād āha // PSBh_1.9:325